برنامه صعود قله کاهاراستان همدان با مساحتی حدود 20 هزار و 172 کیلومتر مربع، جزو استان های غربی کشور محسوب می شود. این استان از شمال با استان‌های زنجان و قزوین، از جنوب با استان لرستان، از شرق با استان مرکزی و از غرب با استان‌های کردستان و کرمانشاه همسایه است. مرکز استان همدان، شهر همدان است و شهرهای مهم آن عبارتند از: اسدآباد، بهار، تویسرکان، رزن، کبودرآهنگ، ملایر و نهاوند.
- صنایع دستی: سفال، سرامیک، کالاهی چرمی چون کیف و کفش، فرش، گلیم، جاجیم، منبت کاری، گیوه، صابون محلی.
- صنایع شیرینی: انگشت پیچ، شیر شیره، باسلق، پشمک، نقل و نبات، گز، شاطه حلوا.
- محصولات کشاورزی و دام پروری: انگور، آلو، گردو، بادام، سیر، مویزه، کشمش سبز و تیزابی، قیسی، شیره انگور، رب گوجه فرنگی، سماق، عسل.
جاذبه های طبیعی – گردشگری
ملایر: بام ملایر، پارک ترافیک کوهسار، تالاب فصلی آقا گل، حاشیه رودخانه حرم آباد، حاشیه رودخانه ملایر، دامنه کوه لشگر، دامنه کوه قصر قجر، دامنه کوه سرده، زیستگاه حیات وحش لشگر.
جاذبه های تاریخی
اسدآباد: آب انبار شاه عباس، امام زاده پیرسلیمان، بنای یادبود سید جمال الدین اسدآبادی، پل شکسته خسروآباد، روستای تاریخی ملهم دره، روستای تاریخی خنداب، روستای تاریخی خنداب، روستای تاریخی حبشی، حمام نیلوفری، حمام گلستان، کتیبه آقاجان بلاغی، مسجد سلطانی، مسجد میرزا آقاجانی، مقبره امام زاده سیدان یا سیاحتی، موزه مردم شناسی.
بهار: آرامگاه شیخ محمد بهاری، امام زاده عسگر ، پل مهاجران، تپه تاریخی مهاجران، تپه تاریخی سیمین زاغه، کاروانسرای رسول آباد، کاروانسرای تاج آباد، مسجد جامع مهاجران.
تویسرکان: آرامگاه حبیَقوق نبی، آرامگاه میر رضی الدین آرتیمانی، آرامگاه ابوالمحجن یا کمر بسته، امام زاده زید بن علی یا شاه زید، امام زاده سلطان ابراهیم، بازار سرپوشیده یا راسته بازار، روستای تاریخی قلعه سفید، زیارتگاه امام زاده ناصر، حمام سرابی، خانه دکتر اقتداری، خانه عباسی، خانه مسعودی، قلعه اشتران، قلعه شاهزادگان یا محله شاهزادگان، قنات چاه اسماعیل، کاروانسرای شاه عباسی، مدرسه شیخ علیخان زنگنه، مسجد زرهان، مسجد باغوار، مسجد سرابی.
رزن: امام زاده اظهر، امام زاده هود ، بنای تاریخی امام زاده هود.
کبودر آهنگ: امام زاده زبیده خاتون، امام زاده ذوالفقار، امام زاده راهب، حمام اعظم، حمام داق داق آباد، حمام قدیمی روستای باشقورتاران، سد توریستی شیرین سو، سد توریستی مبارک آباد، قلعه کیکاووس، قلعه قیزلر، قلعه سی باشقورتاران، قلعه طراقیه.
ملایر: آتشکده نوشیجان، امام زاده اسماعیل سرابی یا امام زاده کوه، بازار قدیمی ملایر، باغ های تاریخی ملایر، باغ سیف الدوله، برج سامن، تپه تاریخی گوراب یا حوراب، تپه سیاه چقا ، پل مرویل، پل زمان آباد، حمام بلور ایمانی، حمام قدیمی روستای علمدار، خانه قدیمی لطفعلیان، خانه قدیمی منصوری، خانه مصدقی، شهر زیر زمینی سامن، قلعه باستانی انوج، قلعه باستانی نوشیجان، قلعه دامون، قلعه سلیمان خان بور بور، قلعه پری، کاروانسرای میرفتاح، یا حلاج ها، کاروانسرای شیخ الملوکی، مسجد عاشورا، مقبره سیف الدوله، مقبره بابا حسین، یخچال میر فتاح.
نهاوند: تپه باستانی گیان، روستای باستانی، حمام حاج آقا تراب، قنات قیصریه، قنات چشمه ، قنات پهلوان ، قنات گلشن ، مقبره نعمان ابن مقرن یا بابا پیر، معبد سلوکی یا لائودیسه.
همدان: آرامگاه استر، آرامگاه مردخای، آرامگاه عارف قزوینی، امام زاده عبدالله، امام زاده یحیی، امام زاده حسین، امام زاده اسماعیل یا امام زاده کوه، امام زاده هادی بن علی، امام زاده اهل بن علی، بازار همدان، برج قربان، بقعه خضر، پل آبشینه، تپه هگمتانه، تپه پیسا، حمام حاج تراب، حمام تاریخی قلعه، سرای قلمدانی، شهر باستانی هگمتانه، قبر اسکندر، قلعه دختر یا قیز قلعه سی، کاخ هگمتانه، کتیبه های گنج نامه، گنبد علویان، مسجد جامع، مجسمه شیر سنگی، مقبره بوعلی سینا، مقبره بابا طاهر عریان، میدان امام، موزه تاریخ طبیعی همدان، موزه بوعلی سینا.
نگاهی گذرا به نقاط تفریحی و گردشگری همدان
همدان تنها در آرامگاه بوعلی سینا، باباطاهر، گنجنامه و یا گنبدعلویان خلاصه نمی شود بلکه این دیار بناها و زیبایی های بسیاری دارد که بسیاری از آنها از چشم گردشگران دور مانده است.
اغلب مردم ایران، همدان را با نام هایی همچون ابن سینا، باباطاهر، عین القضات و سیدجمال الدین اسدآبادی می شناسند و یا با شنیدن نام همدان به یاد آثار باستانی و تمدن 3100 ساله آن می افتند که با بیان گزیده ای از این آثار میهمانان نوروزی رو به این دیار دعوت می کنیم.
آرامگاه شیخ الرئیس بوعلی سینا یا آرامگاه بوعلی سینا بنای یادبود شیخ‌الرئیس ابن سینا فیلسوف، دانشمند و طبیب مشهور ایرانی است که در میدان بوعلی سینا در مرکز شهر همدان واقع شده‌است، بنای ابتدایی این آرامگاه در زمان قاجاریه ساخته شد ودر سال 1330 انجمن آثار ملی ایران به مناسبت هزارمین سالروز تولد ابوعلی سینا تصمیم به تجدید بنای آن گرفت.
آرامگاه باباطاهر عریان مربوط به دوره معاصر است و در همدان و در میدان باباطاهر واقع شده، باباطاهر که حدوداً در اواخر قرن چهارم و اوایل قرن پنجم می زیسته، از شعرا و عرفای بزرگ روزگار خویش است. او یکی از مشهورترین دو بیتی سرایان ایرانی است که گذشت زمان نتوانسته دو بیتی های شور انگیزش را که با لهجه لری سروده شده است از یادها بزداید. از بابا طاهر علاوه بر دوبیتی ها، آثار ادبی دیگری نیز به جا مانده است که از آن جمله می توان به دو قطعه، چند غزل، مجموعه کلمات قصار عربی و کتابی به نام سرانجام اشاره کرد.
پیست اسکی الوند یا تاریک دره در 10 کیلومتری جنوب غربی جادهٔ گنجنامه در شهر همدان و در دامنه‌های کوه‌های الوند قرار گرفته‌است که دارای سه دستگاه تله اسکی است و در روزهای اسکی در خدمت علاقمندان این ورزش است. در حال حاضر این پیست دارای سالن غذاخوری، خوابگاه و سایر امکانات موردنیاز یک اجتماع حدود 500 نفر را داراست.
حمام قلعه یکی از زیباترین حمام‌های استان همدان است که با معماری ایرانی اسلامی در همدان واقع شده است، حمام قدیمی قلعه معروف به حمام حاج محمد سعید در یکی از محله‌های قدیمی و اصیل همدان به نام محله قلعه یا قاشق تراشان واقع در خیابان شریعتی قرار گرفته‌است که هم اکنون به سفره خانه ای سنتی تبدیل شده و پذیرای گردشگران است.
باغ موزه دفاع مقدس همدان با بهره گیری از تکنولوژی‌های مدرن و با همکاری مهندسانی از کشور کره شمالی در یکی از نقاط خوش آب و هوای همدان واقع شده و محوطه بیرونی موزه علاوه بر مجموعه دیدنی‌های موزه، با تجهیزات نظامی، تندیس مقدس تعدادی از فرماندهان شهید، مجموعه‌های تفریحی مثل آب نما به گونه خاصی طراحی شده و در شب‌ها صحنه‌های بسیار نورانی و دلپذیری را برای بازدیدکنندگان ایجاد می‌کند.
طبیعت زیبای همدان نیز برای خود حال و هوایی دارد و بسیاری از گردشگران به نیت بهره مندی از هوای پاک به این دیار سفر می کنند چراکه بهره مندی آن از رودخانه های خروشان در فصل بارش بر زیبایی های خدادادی این منطقه افزوده و گردشگران را به خود فرامی خواند.
ورکانه روستایی در نزدیکی شهر همدان واقع در استان همدان ایران است که به عنوان نگین گردشگری روستایی این استان شهرت یافته است و با سنگ‌های لاشه که تمام کوچه‌های آن را احاطه کرده‌اند زیر نورهای موضعی به رنگ قهوه‌ای سوخته در می‌‌آیند که تصاویر اروپای دوران رنسانس را یادآور می‌شود.
پیشینه روستای ورکانه به بیش از 400 سال می‌رسد و آنچه از تاریخ برمی‌آید اینکه نخستین و قدیمی‌ترین محله آن، محله درب مسجد است. زبان اهالی روستا فارسی ،لری و کردی است.
لالجین از مراکز عمده ساخت سفال و سرامیک ایران و جهان به شمار می‌رود و محصولات هنرمندان آن علاوه بر شهرهای دور و نزدیک ایران به بسیاری از کشورهای دیگر صادر می‌شود. سفالینه‌های ساخت لالجین بسیار متنوع است و انواع ظروف تزئینی و مصرفی را شامل می‌گردد.
مقبره استرمردخای بنای کوچکی است که در همدان قرار داردو یکی از مراکز زیارتی یهودیان است، این بنا ساختمانی آجری است با دری سنگی کوتاه نزدیک به یک متر که در قرن 7 ساخته شده است.دیوارها پر از نوشته های عبری است و دو مقبره چوبی یکی متعلق به استر و دیگری متعلق به مردخای در زیر گنبد قرار دارد.
مسجد جامع همدان در نزدیکى میدان مرکزى شهر و در قسمت غربى خیابان اکباتان، در محدودهٔ راسته بازارهاى شهر قرار دارد. این مسجد از بناهاى دورهٔ قاجاریه است و تاریخ شروع ساخت آن در قطار بندى جلوى ایوان بزرگ، سال 1253 ثبت شده است.
برج قربان یکی از آثار تاریخی قرون هفتم یا هشتم هجری قمری است که بین چهارباغ شهید مدنی و خیابان طالقانی، جنب دبیرستان ابن سینا همدان واقع شده و این بنا مدفن شیخ‌الاسلام حسن بن عطار حافظ ابوالعلاء همدانی و جمعی از امرای سلجوقی است.
یکی از مهم ترین بناهای تاریخی همدان بنایی چهار ضلعی به نام گنبد علویان و محل آرامگاه دو نفر از اعضای خاندان علویان است که در دوران مغول تزئین و مرمت شده است. این بنا به اواخر دوران سلجوقی تعلق دارد و داخل گنبد گچبریهای زیبا و فراوان چشم هر بیننده ای را خیره می کند.
یزد از آب انبارشش بادگیری تا خانه آقازاده ابرکوه